Τι γιορτάζουμε την Καθαρά Δευτέρα;

Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται 48 ημέρες πριν την Ανάσταση του Κυρίου και το Χριστιανικό Πάσχα. Σύμφωνα με την ορθόδοξη εκκλησία η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη μέρα που ακολουθεί μετά από την Κυριακή της Αποκριάς και σηματοδοτεί την πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής καθώς και της λεγόμενης Καθαρής Εβδομάδας. Την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας ξεκινάει η νηστεία για το Πάσχα και την γιορτάζουμε τρώγοντας κούλουμα και πετώντας χαρταετό.

Κατά την “ Έκθεσιν της Βασιλείου Τάξεως” του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου, την ημέρα της Καθαράς Δευτέρας στην αίθουσα των Βυζαντινών Ανακτόρων, την οποία οι βυζαντινοί αποκαλούσαν αίθουσα Μαγναύρα, ο αυτοκράτοράς κήρυσσε την έναρξη της Σαρακοστής.

Έτσι, από τα βυζαντινά χρόνια έως και σήμερα οι ημέρες της Σαρακοστής ξεκινούν από την Καθαρά Δευτέρα, ενώ παράλληλα έχουμε το τέλος των Αποκριών. Επιπλέον, η ονομασία σηματοδοτεί την πνευματική και σωματική κάθαρση των Χριστιανών. Η διάρκεια της νηστείας διαρκεί 40 ημέρες, όσες ήταν δηλαδή και οι ημέρες που έκανε νηστεία ο Ιησούς στην έρημο.

Κατά τον εορτασμό αυτής της ημέρας τρώμε παραδοσιακά λαγάνα (άζυμο ψωμί με σουσάμι),καθώς και διάφορα άλλα νηστίσιμα όπως ο ταραμάς, τα θαλασσινά, η φασολάδα και ο χαλβάς. Επίσης, την Καθαρά Δευτέρα έχουμε το έθιμο του χαρταετού, το οποίο μαζί με τα κούλουμα θεωρείται απαραίτητο στοιχείο των αποκριών και σηματοδοτεί το τέλος των καρναβαλιστών δεξιώσεων.

Ο όρος κούλουμα ή διαφορετικά κούλουμπα, κούμουλες, κούμουλα ή κουμουλάθες, αναφέρεται στην μαζική γιορτή του κόσμου στην φύση.

Κατά τον κορυφαίο Έλληνα λαογράφο Νικόλαο Πολίτη οι ρίζες της λέξης κούλουμα προέρχονται από την λατινική λέξη cumulus, που σημαίνει αφθονία, περίσσευμα καθώς και τον επίλογο. Στην συνείδηση των ανθρώπων είναι μια λαϊκή υπαίθρια γιορτή.

Έτσι, η Δευτέρα είναι ο επίλογος των εορτών της αποκριάς που έχουν ξεκινήσει από την Τσικνοπέμπτη και η αρχή της μεγάλης νηστείας.